2800 jaar oude steencirkels in Noorwegen onthullen kinderbegrafenissen uit de bronstijd

Recente archeologische opgravingen in Frederikstad, Noorwegen, hebben meer dan 40 kindergraven blootgelegd die meer dan 2800 jaar oud zijn. Deze graven, gemarkeerd door zorgvuldig geplaatste steencirkels, onthullen verfijnde en emotioneel geladen begrafenispraktijken. Uit analyse blijkt dat deze graven, die de bronstijd en de ijzertijd bestrijken, de gecremeerde overblijfselen van jonge kinderen bevatten, wat het diepe respect en belang benadrukt dat aan de levens van deze jonge mensen wordt gehecht.

Deze unieke ontdekking in Europa werpt niet alleen licht op de begrafenispraktijken van die tijd, maar ook op de sociale structuur van deze samenlevingen, waar gelijkheid en solidariteit centrale waarden waren. Het biedt een nieuw perspectief op de manier waarop deze oude samenlevingen hun doden eerden en de herinnering aan verloren jonge levens bewaarden, en weerspiegelt een diep respect voor ieder individu, ongeacht leeftijd of sociale status.

Een onverwachte ontdekking onder steencirkels in Noorwegen

In december 2023 deden archeologen onder leiding van Goro Fossum onderzoek naar nederzettingen uit het stenen tijdperk in een steengroeve nabij Fredrikstad. Het ligt in het zuidoosten van het land, niet ver van de kust. Het wordt al duizenden jaren gebruikt om stenen te winnen en vormt tegenwoordig een plek van groot archeologisch belang voor het begrijpen van oude praktijken in de regio.

Onderzoekers ontdekten zelfs cirkelvormige steenformaties die slechts 5 tot 10 centimeter onder het oppervlak begraven lagen. Deze formaties, variërend van één tot twee meter in diameter, werden al snel herkend als graven. Het bevatte de verbrande botten van jonge kinderen. Het merendeel van de stoffelijke resten behoort toe aan zuigelingen en kinderen tot zes jaar oud. Deze ontdekking werd onthuld door voorzichtig de graslaag te verwijderen en het oppervlak schoon te maken, waar meer dan 40 van deze formaties aan het licht kwamen.

De hoeveelheid teruggevonden bot was in veel gevallen klein, tussen 0,1 en 240 gram per graf, wat een grote uitdaging vormde voor de archeologen en osteologen die bij het onderzoek betrokken waren.

Uit analyse van de gecremeerde botten bleek dat de meeste graven dateren van 800 tot 400 voor Christus. Dit is een cruciale periode tussen de bronstijd en de ijzertijd. De gedeeltelijk verbrande overblijfselen werden begraven onder cirkels van stenen in keramische potten. Dit is gefragmenteerd. Goeroe Fosum zei dat de lange periode van gebruik van begraafplaatsen één enkele doodsoorzaak, zoals een epidemie of een natuurramp, uitsloot. Deze temporele spreiding van de begrafenissen weerspiegelt de voortdurende begrafenispraktijken en het blijvende respect voor overleden jongeren binnen deze oude samenleving.

Diepe emotionele betekenis bij het zien van kindergraven

Haakon Reiersen, universitair hoofddocent archeologie aan de Universiteit van Stavanger, benadrukt de emotionele betekenis van deze ontdekking. Hij Hij legt uit De kindergraven zijn goed bewaard en verzorgd. Het verbindt ons diep met de universele menselijke gevoelens van verlies en rouw onder jongeren. De zorgvuldige opstelling van de stenen en de zorg bij de begrafenis tonen de zorg en het respect dat aan overleden kinderen wordt gegeven. Dit weerspiegelt een samenleving die de nagedachtenis van haar meest kwetsbare leden hoog in het vaandel heeft staan. Reiersen suggereert dat het hoge kindersterftecijfer in die tijd de behoefte aan een begraafplaats uitsluitend voor kinderen zou kunnen verklaren. Deze ontdekking onthult dus specifieke begrafenispraktijken om deze korte maar kostbare levens te eren.

De steenformaties varieerden in grootte en opstelling, waarbij sommige centrale stenen of uitstekende randen hadden. Deze verschillen duiden op een zekere mate van creativiteit en esthetisch gevoel bij begrafenisontwerpen. Daarnaast zijn bij de graven resten van dagelijkse activiteiten verschenen, zoals kookpitten en haarden. Dit geeft aan dat de locatie niet alleen als begraafplaats werd gebruikt. Het kan een gemeenschappelijke verzamelplaats bieden waar uitvaartdiensten kunnen worden gehouden. Deze elementen geven aan dat de gemeenschap bijeenkwam om de overledene te eren, waardoor de sociale banden en het collectieve geheugen rond deze begrafenisrituelen werden versterkt.

© Guro Fossum / Museum voor Cultuurgeschiedenis

Verder legt Fossum uit: “ Er was iets speciaals aan deze hele plaats. De graven liggen heel dicht bij elkaar. Ze moesten zich in een open gebied bevinden, met transportroutes in de buurt, zodat iedereen ze zou kennen “.

Een egalitaire samenleving via steencirkels

Fossum wijst er ook op dat de sociale structuur van die tijd, zoals blijkt uit deze graven, egalitairer leek dan eerder werd gedacht. Begraafplaatsen, of het nu gaat om baby’s, oudere kinderen of volwassenen, zijn gestandaardiseerd wat betreft grafgiften en begrafenismethoden. Er waren geen merkbare verschillen op basis van geslacht of leeftijd. Dit geeft concreet aan dat de samenleving evenveel belang hechtte aan ieder individu, ongeacht zijn of haar sociale status. Slechts één tombe dateert echter van na jaar 0. Hieruit blijkt dat begrafenispraktijken geleidelijk evolueerden naar een duidelijkere hiërarchie. Dus op dit moment kregen alleen degenen met een hoge status uitgebreidere begrafenissen.

Voorbeeld van een open graf. De overblijfselen van gecremeerde lichamen en de overblijfselen van een brandstapel bevinden zich in het midden. © Guro Fossum / Museum voor Cultuurgeschiedenis

De precisie en zorg die bij de constructie van deze graven zijn besteed, demonstreert het belang dat aan kinderen wordt gehecht. Elke tombe is gemaakt van stenen uit verschillende locaties. Ze werden met grote zorg geplaatst, waaruit een diep respect voor de overleden jeugd bleek. Fossum zegt: Ze zijn met grote zorg gemaakt “Ze bevestigen daarmee de wens om dit korte maar belangrijke leven te herdenken en te eren. Aan de ene kant getuigt deze praktijk van diepe genegenheid en respect voor kinderen individu Het weerspiegelt een diep onderling verbonden en verenigde samenleving.