Fagen, virussen die miljoenen levens kunnen redden

Frankrijk Persbureau, Geplaatst op maandag 4 april 2022 om 21:29

Het lijkt misschien vreemd tijdens een pandemie die miljoenen heeft gedood en de wereld op zijn kop heeft gezet, maar een bepaald type virus, fagen, kan net zoveel levens redden.

Georgië, een klein land in de Kaukasus, loopt voorop in het onderzoek naar bacteriële resistentie tegen antibiotica.

Fagen, of bacterie-etende virussen, worden nu over het hoofd gezien in sommige uitdagende medische gevallen, zoals deze Belgische vrouw die een levensbedreigende infectie opliep na besmetting bij de bomaanslag op Brussels Airport in 2016.

Na twee jaar van ineffectieve antibioticabehandeling, versloegen fagen die vanuit Georgië werden gestuurd zijn infectie in drie maanden tijd.

“We gebruiken deze fagen die schadelijke bacteriën doden” om patiënten te behandelen wanneer antibiotica niet werken, zegt Mzia Kotyladze van het Georgische Instituut voor Bacteriologie Eliava.

Zelfs een simpele infectie kan “de patiënt doden omdat de ziekteverwekker resistentie tegen antibiotica heeft ontwikkeld”, voegt mevrouw Kotatiladze eraan toe.

Fagen, al een eeuw bekend, werden grotendeels vergeten toen antibiotica in de jaren dertig een revolutie teweegbrachten in de geneeskunde.

– Stalins volgelingen –

De man die het meest heeft bijgedragen aan de ontwikkeling ervan, de Georgische wetenschapper George Eliava, werd in 1937 geëxecuteerd op bevel van een andere Georgiër, Lavrentiy Beria, een volgeling van Stalin en het hoofd van zijn geheime politie.

Eliava werkte aan het Pasteur Instituut in Parijs met de Frans-Canadese microbioloog Félix Deherel, een van de twee mannen die fagen ontdekten, en haalde Stalin over om hem in 1934 uit te nodigen in Tbilisi.

Maar hun samenwerking werd onderbroken toen Beria Eliava werd vermoord, om een ​​reden die een mysterie bleef.

Nu de Wereldgezondheidsorganisatie antimicrobiële resistentie tot een wereldwijd gezondheidsprobleem heeft verklaard, komen fagen, die zich op bacteriën kunnen richten terwijl ze menselijke cellen intact laten, weer op.

Volgens een recente studie kunnen superbacteriën jaarlijks tot tien miljoen mensen doden wanneer antimicrobiële resistentie, als gevolg van overmatig gebruik van antibiotica, zijn hoogtepunt bereikt, wat binnen 30 jaar kan optreden.

Hoewel medicijnen op basis van fagen antibiotica niet volledig kunnen vervangen, wijzen onderzoekers op grote voordelen: goedkoop, geen bijwerkingen en geen schade aan organen of darmmicroben.

“We produceren zes standaardfagen die een breed bereik hebben (voor gebruik) en veel infectieziekten kunnen behandelen”, bevestigt Leah Nadarishvili, een arts aan het Eliava Instituut.

Bij 10 tot 15% van de patiënten werken standaardfagen echter niet en “we moeten fagen vinden die de betreffende bacteriestam kunnen doden”, stelt ze vast.

Fagen die geschikt zijn voor zeldzame infecties kunnen worden geselecteerd uit de enorme collectie van het instituut, ’s werelds rijkste, of gevonden in riolering, verontreinigd water of bodem, zegt Kottiladze.

Het instituut kan fagen “trainen” zodat ze “steeds meer verschillende schadelijke bacteriën kunnen doden”. “Het is een goedkope en gemakkelijk toegankelijke behandeling”, zegt ze.

Een 34-jarige Amerikaanse werktuigbouwkundig ingenieur die al zes jaar aan een chronische bacteriële ziekte lijdt, vertelde AFP dat hij zich “echt beter” voelde na twee weken bij het Tbilisi-instituut.

– Eindbehandeling –

“Ik heb alle mogelijke behandelingen in de Verenigde Staten geprobeerd”, zei Andrew, die alleen zijn voornaam wilde noemen, en een van de honderden patiënten van over de hele wereld is die elk jaar naar Georgië komen voor een behandeling voor het laatste geluk.

Naast medicijnen worden fagen al gebruikt om voedselbederf te voorkomen en kunnen ze in de landbouw worden gebruikt om ‘gewassen en dieren te beschermen tegen schadelijke bacteriën’, zegt Kottiladze. Het Eliava Instituut heeft al onderzoek gedaan naar bacteriën die gericht zijn op katoen en rijst.

Bacteriën zijn ook in staat om biologische wapens of bioterrorisme te bestrijden, en in 2017 publiceerden Canadese onderzoekers een studie over het gebruik ervan om een ​​miltvuuraanval in drukke openbare ruimtes tegen te gaan.