“L”Een van de edelste en meest fascinerende vragen in de natuur is of er één wereld is of vele – een vraag die de menselijke geest voor zichzelf probeert te ontdekken. Dit is al geschreven in de dertiendee eeuwse Duitse bisschop en wetenschapper Albert de Grote. Een even verbazingwekkende als nobele vraag, maar een die pas meer dan 700 jaar later een antwoord vond, met de ster 51 Pegasi.
De vraag naar het bestaan van “andere werelden” houdt de mens al duizenden jaren bezig. Reeds in het oude Griekenland vroegen de pre-Socrates zich af of de aarde de enige ‘wereld’ was of slechts één universum tussen andere. Sinds de atomaire Democritus zijn de hypothesen van onbeperkte werelden niet minder in een onbeperkte expansie naar voren gebracht, sommige bieden meer zonnen en manen dan onze werelden, andere minder. Het debat over deze vragen ging door in de volgende eeuwen, en tijdens de Middeleeuwen en tot in de vroegmoderne tijd hielden filosofen en theologen zich bezig. Helaas, of men nu “God” of de natuur aanroept, er komt geen definitief antwoord naar voren.
Ontdek onze reeks Sterrengeheimengebaseerd op fragmenten uit het boek sterren door de Duitse astronoom Florian Fristetter (Flammarion). Een galerij met sterrenbeelden die zowel het universum als de geschiedenis van de astronomie vertelt.
V1: De belangrijkste ster in het universum
Eta Carinae: een gat in het sterrenbeeld Carinae
51 Pegasi, Het antwoord op de millenniumvraag
S0-102: De ster staat op de rand
Ster van Bethlehem: een symbool van de status van Christus
Theologische controverse
Vanuit theologisch oogpunt zou je natuurlijk zoiets kunnen aanvoeren als het feit dat de Bijbel geen melding maakt van een andere wereld, en dat deze dingen daarom niet kunnen bestaan. Of, omgekeerd, dat “God” almachtig, alomtegenwoordig en oneindig is, anders zou kunnen doen dan oneindig veel werelden te scheppen. Door de eeuwen heen hebben theologen, filosofen en wetenschappers talloze redenen gevonden voor of tegen het bestaan van andere werelden. Casten, speculeren en discussiëren waren de enige mogelijke opties, dus het begrip van het universum was slecht.
Het was al belangrijk om te beseffen dat de aarde een planeet is die rond de zon draait, een ster. Dan ontdek je dat veel van de lichtpuntjes aan de hemel ook overeenkomen met sterren, zoals onze zon, maar dan veel verder weg. Tot slot, om te begrijpen hoe de sterren en planeten verschijnen, zonder te vergeten de tools te verbeteren die nodig zijn om ze te bestuderen.
Dat is de reden waarom wetenschappers tot de jaren tachtig serieus begonnen te zoeken naar “andere werelden”. Preciezer gezegd, om moderne terminologie te gebruiken: op zoek naar exoplaneten buiten het zonnestelsel, dat wil zeggen planeten die niet om onze zon draaien, maar om andere sterren.
Lees ook“De echte ontdekking is het zien van het interieur van de eerste sterrenstelsels.”
Wetenschappelijke uitdaging
In theorie wisten we dat ze konden bestaan. Maar aangezien we nog niet in detail hebben begrepen hoe of onder welke omstandigheden planeten worden gevormd, is het onmogelijk om te weten hoeveel planeten er zijn. Misschien was de zon met zijn acht planeten een kosmische uitzondering? Er is nog steeds onderzoek naar nodig, en daarom raceten Amerikaanse en Canadese astronomische werkgroepen in de jaren tachtig en negentig om de eer en daagden ze zichzelf uit om de eerste exoplaneet te identificeren.
De winnaars van de jacht op de planeet zijn echter twee buitenstaanders: Michel Mayor, van de Universiteit van Genève, en promovendus Didier Queloz. In april 1994 richtten ze hun telescoop op 51 Pegasi: een ster op 50 lichtjaar afstand, in het sterrenbeeld Pegasus, iets groter en ouder dan de zon. Met het blote oog is de ster onder de juiste omstandigheden nog steeds zichtbaar; Maar zonder de technische middelen zou men de daar door de twee Zwitsers ontdekte planeet natuurlijk niet gezien hebben.
bovendien strikt genomen met goede technische middelen… In feite ontdekten Mayor en Queloz het hemellichaam indirect, door te observeren dat de ster op een bepaalde manier oscilleert. Elke planeet oefent inderdaad een zwaartekracht uit, ook al is deze verwaarloosbaar, op zijn ster tijdens zijn rotatie, zodat deze een beetje wiebelt. Het is dus mogelijk om deze oscillatie te meten door de helderheid van de ster te analyseren en de massa en baan van de planeet af te leiden.
De eerste regel is lang
Maar wie beweert het antwoord op Alfie’s vraag te hebben gevonden, mag sceptische blikken verwachten. Dat was het geval voor Mayor en Queloz, wiens ontdekking aanvankelijk met argwaan werd onthaald. Het bestaan van de planeet in kwestie is echter verschillende keren bevestigd door onafhankelijke waarnemingen; Het is twee keer zo groot als Jupiter, half zo zwaar en net zo echt. De kwestie was dus duidelijk: ja, er zijn andere werelden!
Al snel blijkt dat ook andere sterren omringd zijn door planeten, en 51 Pegasi was de eerste in een lange rij. Daarom wilde de Internationale Astronomische Unie het in 2015 een nieuwe naam geven: het heet nu – wat niet verwonderlijk is gezien de nationaliteit van de ontdekkers van de planeet – “Helvetius”.
Dit artikel van ” sterren. Geschiedenis van het heelal in honderd sterren » Door Florian FristetterFlammarion Editions, november 2020, 463 pagina’s, 25 euro
“Muziekfanaat. Professionele probleemoplosser. Lezer. Bekroonde tv-ninja.”
More Stories
Artsen roepen op tot systematisch onderzoek van toekomstige moeders
Zand om voortplanting bij planten te voorkomen
Een nieuwe studie onthult veelbelovende resultaten