Het vertrek van Niger en Burkina Faso bevestigt de ‘hersendood’ van de organisatie

Van vijf gingen ze naar vier, en nu zijn er nog maar twee. De G5 Sahel, een organisatie waartoe Mauritanië, Mali, Burkina Faso, Niger en Tsjaad behoren, heeft zaterdag 2 december twee nieuwe leden verloren.

Als je in Bamako werkt, zijn er volgende maand mei 2022 geen overgangsmechanismen beschikbaar in Burkina Faso en Niger, verspreid door de militairen, tijdens een door de organisatie aangekondigde tournee waarbij ook een troepenmacht zich bij het land voegt.

Dit vertrek is een nieuw voorbeeld van de ‘soevereine’ transformatie die wordt geëist door de drie landen die in september de gezamenlijke defensieovereenkomst hebben ondertekend, de Sahel Alliance, die het partnerschap tussen hun legers versterkt. Dit betekent ook een nieuwe fase in de breuk met voormalige westerse partners, vooral Frankrijk, dat zich vanaf het begin aan de G5 in de Sahel heeft verbonden.

Een regionale macht vervangt Barkhane

De G5 Sahel, opgericht op 19 december 2014, is een samenwerkingskader tussen vijf landen in de Sahel-Sahara-sector dat zich richt op ontwikkelings- en veiligheidskwesties. Deze organisatie werd opgericht in de nasleep van Operatie Serval, de Franse militaire interventie in Mali in januari 2013, om de opmars van jihadistische groeperingen richting Bamako een halt toe te roepen. De operatie evolueerde vervolgens naar Operatie Barkhane, gewijd aan de bestrijding van terrorisme in de hele Sahelregio.

In 2017 verwierf de G5 Sahel een gezamenlijke militaire macht van vijf landen, grotendeels gefinancierd door internationale partners, met name de Europese Unie. Deze strijdmacht bestaat uit vijf bataljons van elk 750 man – één bataljon voor elk land – en moet in eerste instantie de strijdkrachten van Barkhane en de VN-missie in Mali, die al ter plaatse zijn ingezet, ondersteunen met de bedoeling deze uiteindelijk te vervangen.

“Het perspectief destijds was om de legers in de regio sterker te maken en te coördineren, zodat zij de strijd tegen de jihadisten zelf zouden leiden”, zegt Thierry Vercollon, onderzoeksmedewerker bij het Sub-Sahara Afrika Centrum van het Franse Instituut voor Internationale Betrekkingen. ). “Dit project vereiste een sterk vertrouwen tussen de partners, wat nooit is gelukt.”

Gebrek aan vertrouwen tussen de leden

De lancering van de gezamenlijke strijdmacht van de G5 in de Sahel begon onmiddellijk onder slechte auspiciën. Slechts drie dagen nadat de oprichting ervan was geformaliseerd – tijdens een ontmoeting tussen de Franse president Emmanuel Macron en zijn collega’s uit de Sahelregio in Mauritanië – werd het hoofdkwartier van de gezamenlijke troepenmacht, gevestigd in Mali, verwoest tijdens een terroristische aanval, waarbij verschillende mensen om het leven kwamen. Vervolgens werd de Malinese opperbevelhebber, Didier Dacko, afgezet ten gunste van de Mauritaanse Hanan Ould Sidi. De macht verschuift van Sevare naar Bamako.

Op het terrein leidt samenwerking tussen eenheden soms tot militaire en politieke spanningen. “Ondanks dat ze verenigd zijn binnen dezelfde strijdmacht, hebben niet alle landen dezelfde prioriteiten in de strijd tegen het terrorisme”, herinnert Negali Bagayoko zich, een specialist op het gebied van veiligheidsbeleid in sub-Sahara Afrika en voorzitter van het African Security Sector Network (ASSN). “Tsjaad maakt zich bijvoorbeeld meer zorgen over de aanvallen van Boko Haram aan de grens met Nigeria dan over de verdere opmars van groepen die banden hebben met Al Qaeda en Islamitische Staat.”

Een ander obstakel is de angst van sommige landen dat buitenlands militair personeel zich met hun binnenlandse aangelegenheden zal bemoeien. “De reikwijdte van het werk van de eenheden leidde tot moeilijke discussies die het werk ter plaatse vertraagden”, vervolgt de deskundige. “De acties van de troepenmacht beperkten zich grotendeels tot grenscontroles en slaagden er niet in echte grootschalige terrorismebestrijdingsoperaties uit te voeren, met uitzondering van Barkhane.”

Spanningen met westerse partners

Bij deze operationele problemen komen nog de spanningen tussen de G5-Sahellanden en buitenlandse partners. Hoewel zij van mening zijn dat toezeggingen voor donaties traag worden uitgevoerd, bekritiseren veel leden het ‘gebrek aan solidariteit’ van de kant van de internationale gemeenschap.

Sommigen, zoals de voormalige Nigerese president Mahamadou Issoufou, bekritiseren de schaarse aankondigingen en benadrukken de noodzaak om “duurzame financiering te garanderen” om de troepenmacht “duurzaam en onafhankelijk” te maken.

Bijna twee jaar na de oprichting is volgens de Verenigde Naties minder dan de helft van het door de internationale gemeenschap beloofde bedrag, 418 miljoen euro, betaald. Op het terrein blijft de veiligheidssituatie, ondanks de aanwezigheid van Barkhane-troepen, verslechteren, vooral in het zogenaamde “drie grenzen”-gebied, tussen Mali, Niger en Burkina Faso.

In deze context zal de verslechtering van de betrekkingen tussen Frankrijk en Mali, als gevolg van de dubbele staatsgreep – in augustus 2020 en vervolgens in mei 2021 – een keerpunt vormen voor de gezamenlijke troepenmacht van de G5 in de Sahel.

Op 15 mei 2022 sloot Mali de deur van de organisatie uit protest tegen de weigering van “enkele van de vijf grote Sahellanden” om het roulerende presidentschap van de organisatie op zich te nemen, dat naar haar toe had moeten gaan. In een persverklaring bekritiseerde ze “de manoeuvres van een extraregionaal land” – waaronder Frankrijk – “die sterk gericht zijn op het isoleren van Mali.”

In dezelfde lijn geven Burkina Faso en Niger aan in hun persbericht van 1^elk In december kondigden ze hun terugtrekking uit de organisatie aan en dat de G5 Sahel “geen buitenlandse belangen mag dienen ten koste van de belangen van de volkeren van de Sahel.”

Onvermijdelijke scheiding

Voor Nyagali Bagayoko werd de opeenvolgende uittreding van Mali, vervolgens Burkina Faso en Niger uit de G5 Sahel verwacht, wat alleen maar de “hersendood” van de organisatie bevestigt.

“De G5 Sahel is ineffectief gebleken. De gecombineerde kracht ervan is nooit echt effectief geweest in de strijd tegen terrorisme. Nadat Mali was vertrokken en de Sahel een alliantie met Burkina Faso en Niger had ondertekend, trokken deze twee landen zich terug uit de organisatie. Dit is niet verrassend, omdat het deel uitmaakt van de door Mali geïnitieerde strategie om alle kaders van internationale interventie op veiligheids- en ontwikkelingsniveau in diskrediet te brengen.”

Sinds de Franse strijdkrachten Barkhane hadden verlaten, konden de vredestroepen van de Verenigde Naties, de Malinese strijdkrachten en hun hulptroepen van de Russische Wagner-militie medio november de stad Kidal heroveren, die tien jaar lang onder controle was geweest van gewapende groepen met een Toeareg-meerderheid. Ondertekenaars van de Overeenkomst van Algiers. Een overwinning die in het hele land groot enthousiasme opwekte.

“Door Kidal terug te winnen heeft het Malinese leger een doelstelling bereikt die de publieke opinie en de Malinese elites als essentieel beschouwen: het herstellen van de territoriale integriteit van het land”, legt Nigalé Bagayoko uit. “De vraag is of de Malinese autoriteiten over de middelen beschikken om deze overwinning op de lange termijn vast te houden, ook al duurt het conflict tussen Bamako en politiek-militaire groeperingen in het noorden al tientallen jaren voort. Ten slotte, op het anti-jihadistische front van de strijd , de recente aanslagen gepleegd door de Djenem-groep [lié à al-Qaïda, NDLR] in de regio Timboektoe en Islamitische Staat in de Grote Sahara in de regio Menaka, wat aangeeft dat de strijd tegen deze groepen nog lang niet gewonnen is.

Zondag, Vijf terroristische aanslagen Terroristische groeperingen pleegden gewelddaden in de Malinese regio Menaka, maar ook in Labizanga, Tessalit en zelfs Diora, waarbij tientallen doden vielen. Een week daarvoor lanceerden enkele honderden jihadisten in Burkina Faso een grootschalige aanval op de militaire basis in Djibo, maar het leger sloeg deze na bloedige botsingen af.

Lees ookMali: In Kidal creëert de staat een “nieuw maatschappelijk machtsevenwicht” om zijn macht te consolideren