In Montenegro leidt een snelweg van een miljard euro nergens toe

Een snelweg in aanbouw in Montenegro gaat door de berg, door valleien en ravijnen, maar leidt op dit moment nergens heen. Het faraonische project van een miljard euro dreigt de economie van het kleine Balkanland te ontwrichten.

Na zes jaar zakendoen is het rustige dorpje Matisevo in Montenegro het onverwachte einde geworden van een van ’s werelds duurste wegen.

In 2014 sloot deze kandidaat-lidstaat van de Balkan-EU een lening van 944 miljoen dollar af bij een Chinese bank om het Chinese CRBC een eerste traject van ongeveer veertig kilometer te laten realiseren.

“De constructie is indrukwekkend en we moeten daar niet stoppen”, vertelde Dragan, 67, een gepensioneerde in Matisevo aan AFP. “Het zou hetzelfde zijn als het kopen van een dure auto en deze in de garage laten staan.”

Een deel van de snelweg die Matisevo verbindt met de buitenwijken van Podgorica is gepland om in november open te gaan. Maar het land van 600.000 mensen moet nog meer dan 1 miljard euro vinden om de 130 kilometer die nodig zijn om het werk te voltooien, te voltooien.

Tegenstanders van het project veroordelen ook schade aan het milieu en mogelijke corruptie rond een project dat gericht is op het verbinden van de Adriatische stad Bar met het zuiden, de Servische grens met het noorden en uiteindelijk met Belgrado.

“Positieve aspecten”

Bewoners van het dorp, gelegen aan de oevers van de Tara-rivier die op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staat, met de diepste kloof van Europa, proberen de positieve kant te zien.

“Voor ons zijn er positieve aspecten”, zei een van de dorpelingen. “Sommigen waren in staat om hun land te verkopen en te vertrekken, wat voorheen onmogelijk was” in een arme regio waar de emigratie hoog is, zoals elders op de Balkan.

Nu doemen de gigantische pilaren van de verhoogde snelweg op boven haar huis en laten het eruit zien als een poppenhuis.

“Ik was in staat om groenten en kip te verkopen aan de Chinese arbeiders”, zegt hij, ook bevestigend dat tonnen vuil die door de site zijn gedumpt, de oevers van de Tara-rivier hebben versterkt tegen overstromingen.

Niemand weet hoe hij de Chinese lening, die een vijfde van de buitenlandse schuld van Montenegro vertegenwoordigt, moet terugbetalen.

De eerste deadline valt in juli in een land dat vóór het coronavirus een bruto nationaal product had van nog geen vijf miljard euro.

In het geval van wanbetaling kan een arbitragepanel in Peking Montenegro dwingen afstand te doen van het beheer van de belangrijkste infrastructuur, volgens een kopie van het contract dat door AFP is verkregen.

SOS naar EU

Peking wordt de afgelopen jaren verweten dat het in de schuldenval is gelopen van landen waarin het een gigantische infrastructuur exploiteert als onderdeel van de nieuwe zijderoutes.

China ontkent door zijn investeringen zijn invloed op de Balkan te willen vergroten.

De Chinese ambassade in Montenegro benadrukte dat “deze samenwerking voor beide partijen voordelig en win-win is.” “Door negatieve etiketten op Chinese investeringen te plakken, is het niet alleen oneerlijk tegenover China, maar ook respectloos jegens de Balkanlanden.”

Ondertussen maakt Montenegro zich zorgen.

“Als we geen financieringsbronnen vinden om op te vertrouwen, zullen we met grote problemen worden geconfronteerd”, zei minister van Infrastructuur Mladen Boyanic tegen AFP. “We moeten een zware last dragen.”

De regering heeft een noodoproep gelanceerd in Brussel, die “manieren om te helpen” bestudeert, maar “niet gericht is op het terugbetalen van leningen die aan derden zijn aangegaan”, aldus commissaris voor uitbreiding Oliver Varhely.

Het project werd gelanceerd door de Democratische Socialistische Partij (DPS) van president Milo Djukanovic, die eind 2020 in de oppositie kwam na drie decennia van heerschappij.

In die tijd was Mladen Boyanovich van het pad geraakt dat als avontuurlijk werd beschreven.

NGO’s zoals MANS praten over corruptie en zeggen dat meer dan een derde van de betrokken Montenegrijnse bedrijven banden heeft met DPS.

Geheim

Er is geen openbare aanbesteding geweest en het werk is ondoorzichtig, volgens Diane Milovac, het hoofd van de NGO. “Beslissingen zijn uit het zicht genomen en dat is waar we vandaag niet op aandringen.” De regering beloofde een onderzoek.

Milieuactivisten verzetten zich tegen de schade aan het Tara-bed, ook al heeft CRBC beloofd het op slechts een paar honderd meter afstand te herstellen.

De route is bedoeld om het toerisme te stimuleren en arme gebieden te ontwikkelen door tochten door weelderige maar ruige landschappen te verkorten.

Vandaag realiseert de overheid zich dat de verwachte inkomsten uit leges niet eens voldoende zullen zijn om het onderhoud te garanderen, dat wordt geschat op 77 miljoen euro per jaar.

“Er zouden minstens 22 of 25.000 voertuigen per dag nodig zijn om de snelweg winstgevend te maken”, vertelde Ivan Kikovich, de ingenieur die zich terugtrok uit het project, tegen AFP, veel meer dan het verwachte verkeer.

Zelko Rajkovic, 55, is een leraar in het skiresort Kolasin bij Matisevo. Het is veiliger om over de snelweg naar de hoofdstad te lopen en de reistijd met drie te verkorten. Maar dit zal kostbaar zijn in vergoedingen.

“Ik zal de nieuwe route alleen nemen als er een grote storm of noodsituatie is.”