De Atlantische Oceaan begint in te storten en de gevolgen zijn al duidelijk

Klimaatverandering is een onmiskenbare realiteit die aanleiding geeft tot bezorgdheid over de mogelijke gevolgen ervan. Van de vele zorgwekkende scenario’s trekt het idee van een ineenstorting van de Atlantische circulatie bijzondere aandacht. Geïnspireerd door films als De volgende dagDit scenario beeldt een wereld af die plotselinge en drastische klimaatcatastrofes ervaart. Maar hoe reëel is dit risico? Recent onderzoek, gepubliceerd in het tijdschrift wetenschapbiedt nieuwe items over dit onderwerp.

Inzicht in de oceaancirculatie

Het Atlantic Current-systeem werkt op een manier die veel lijkt op de menselijke bloedsomloop, waarbij warmte en voedingsstoffen over de hele wereld worden gedistribueerd. Warm water uit de tropen stroomt noordwaarts langs de Atlantische kust van de Verenigde Staten voordat het de Atlantische Oceaan oversteekt. Terwijl het verdampt, wordt het oppervlaktewater zouter en dichter en zinkt het vervolgens naar het zuiden. Variatie in temperatuur en zoutgehalte voedt dit biologische systeem.

Als dit systeem echter verzwakt, kunnen de gevolgen voor het klimaat catastrofaal zijn. Door snel ijsbergen los te laten, verminderen ijskappen het zoutgehalte van de oceaan, waardoor het systeem wordt vertraagd. Als het oppervlaktewater niet meer zou dalen, zou de circulatie ervan kunnen instorten, wat zou leiden tot afkoeling in Europa en Noord-Amerika, droogte in het Amazonegebied en de Sahel, en een versnelde opwarming en afsmelting van de aarde op Antarctica, allemaal binnen een paar jaar of decennia.

Tegenwoordig smelt de Groenlandse ijskap snel, en sommige wetenschappers vrezen een naderend keerpunt voor de Atlantische stromingen. Maar is dit werkelijk het geval?

Ga terug in het verleden

Om de huidige risico’s te begrijpen, is het noodzakelijk om naar de klimaatgeschiedenis van de aarde te kijken. In de jaren tachtig bestudeerden Hartmut Heinrich en collega’s mariene sedimentkernen om de veilige begrafenis van kernafval in de Noord-Atlantische Oceaan te evalueren. Deze sedimenten bevatten waardevolle informatie over vroegere omstandigheden, die zich over honderdduizenden jaren heeft opgehoopt.

Daar vond Heinrich verschillende lagen die rijk waren aan minerale korrels en rotsfragmenten die uit de grond kwamen en door ijsbergen werden getransporteerd. Deze lagen, die overeenkomen met perioden waarin ijsbergen op grote schaal afdreven, vielen samen met een aanzienlijke verzwakking van de Atlantische stromingen. Deze perioden staan ​​bekend als de Heinrich-evenementen.

Natuurlijke archieven zoals sedimentkernen worden gebruikt om het verleden te begrijpen. Door de uraniumisotopen in deze sedimenten te meten, kunnen onderzoekers de snelheid van sedimentatie van het puin dat door de ijsbergen wordt aangevoerd, schatten. Dit maakt het mogelijk om de hoeveelheden zoet water die tijdens deze gebeurtenissen in het verleden in de oceaan terechtkwamen, te vergelijken met de hoeveelheden die vandaag de dag worden waargenomen.

Deze gegevens suggereren dat, hoewel Groenland momenteel een alarmerende hoeveelheid ijs verliest, vergeleken met een middelgrote Heinrich-gebeurtenis, dit smelten mogelijk niet lang genoeg duurt om de stroom te laten instorten.

Huidig ​​scenario

Uit huidig ​​onderzoek blijkt dat, hoewel Groenland aanzienlijke hoeveelheden ijs verliest, een dreigende sluiting van het Atlantische Stroomsysteem in de komende decennia onwaarschijnlijk is. De Heinrich-gebeurtenissen duurden zo’n tweehonderd jaar, terwijl de huidige situatie, hoewel zorgwekkend, niet in staat lijkt hetzelfde niveau van onrust over zo’n lange periode te handhaven.

IJsbergen zijn effectiever dan smeltwater op de grond bij het verstoren van stromingen, omdat ze zoet water rechtstreeks naar de plek transporteren waar de stroom stroomt. De toekomstige stijgende temperaturen zullen de Groenlandse ijskap echter te vroeg van de kust wegduwen om voldoende zoet water door ijsbergen te kunnen transporteren.

Projecties geven aan dat de kracht van de Atlantic Overturning Circulation (AMOC) tegen 2100 met 24% tot 39% zou kunnen afnemen. Deze daling, hoewel aanzienlijk, bereikt niet het niveau van de intensere Heinrich-gebeurtenissen. Daarom blijft het risico van een volledige ineenstorting van het huidige systeem in de nabije toekomst beperkt. Smeltwater, dat zich vermengt met zeewater en langs de kust beweegt, zal minder impact hebben dan drijvende ijsbergen.

Toekomstige zorgen

Zelfs als het dramatische scenario van een volledige stopzetting van het Atlantische verkeer op de korte termijn onwaarschijnlijk lijkt, betekent dit niet dat het systeem immuun is voor alle risico’s. De toekomst van het Atlantische Stroomsysteem zal waarschijnlijk afhangen van een combinatie van vertragende ijsbergen en toegenomen afvoer. Daarbij komt nog de stijgende temperatuur van het oceaanoppervlak, die de stroming nog verder zou kunnen vertragen.

De bloedsomloop van de aarde blijft dus bedreigd, maar de geschiedenis leert dat het gevaar niet zo groot is als enige angst. Er zijn echter aanzienlijke inspanningen op het gebied van de klimaatverandering nodig om de risico’s te beperken.

Bovendien versnelt de sterkste zeestroming ter wereld en zorgt voor problemen.