Een AI-versie van “The Girl with a Pearl Earring” wordt besproken

Een door kunstmatige intelligentie gegenereerde versie van een van de beroemdste werken uit de schildergeschiedenis, Vermeers ‘Het meisje met de parel’, veroorzaakte vrijdag controverse in een Nederlands museum.

Op het eerste gezicht zien we de helderheid van de iconische blik van de jonge vrouw, kenmerkend voor het originele schilderij, maar bij nader inzien komen er vreemde details naar voren.

Deze jonge vrouw had niet één oorbel, maar twee, één aan elke kant, en sproeten van glinsterend en ietwat onmenselijk rood stippelden haar gezicht.

Een kunstmatige intelligentie (AI) versie van het werk maakt deel uit van een tentoonstelling in het Mauritshuis in Den Haag, waar fan-favoriete reproducties van Vermeers “Meisje met de parel” (1665) samenkomen, momenteel in een overzichtstentoonstelling in het Rijksmuseum in Amsterdam. Een verhaal over een Nederlandse schilder.

Het besluit om het tentoon te stellen heeft in Nederland en op sociale netwerken tot controverse geleid: heeft AI een plaats in een museum als het Mauritshuis, dat vooral klassieke werken van Vermeer en Rembrandt samenbrengt?

“Het is controversieel, dus mensen zijn er voor of tegen”, merkt de persvoorlichter van Mauritius, Boris de Munnick, op.

“De mensen die de baan kozen, vonden het geweldig, ze wisten dat het AI was, maar we hielden van de creatie, dus we kozen ervoor en we hielden eraan vast”, legt hij uit aan AFP.

– “Ongelooflijke schande” –

De Berlijnse digitale ontwerper Julien van Diegen maakte het beeld voor de wedstrijd ‘Mijn meisje met de parel’ van het Mauritshuis en nodigde mensen uit om versies van het beroemde schilderij in te sturen.

Hij gebruikte Midjourney, een AI-tool die complexe afbeeldingen kan maken met behulp van miljoenen afbeeldingen van internet, en Photoshop.

Ze werd geselecteerd uit een van de vijf werken – van de 3.482 – die werden tentoongesteld in de kamer waar het echte “Meisje met de parel” gewoonlijk zit.

Lees verder

“Haar in een museum zien is zo onwerkelijk”, schreef Julian Van Diegen op Instagram.

Deelnemers, variërend in leeftijd van drie tot 94, gebruikten allerlei gereedschappen en materialen, zoals kleurpotloden, verf, textiel en salade en bloemen.

De selectie van de door AI gegenereerde film veroorzaakte opschudding. De Nederlandse kunstenaar Iris Gambiet zei op de Instagram-pagina van het museum van de tentoonstelling dat het een “ongelooflijke schande en schande” was, een mening die door tientallen internetgebruikers werd gedeeld.

“Het is een belediging voor de nalatenschap van Vermeer en voor elke werkende kunstenaar. Omdat het uit een museum komt, is het een echte klap in het gezicht”, zei Gambit tegen AFP en vergeleek het schilderij met het monster van Frankenstein.

Hij is van mening dat AI-tools inbreuk maken op de auteursrechten van andere kunstenaars door hun werken te gebruiken als basis voor kunstmatig gegenereerde afbeeldingen en door foto’s van internetgebruikers te gebruiken.

Het is “onethische technologie”, zegt kunstenaar Eva Durant, die werkt aan het stroomlijnen van AI.

“Zonder het werk van menselijke kunstenaars zou het project simpelweg niet in staat zijn om de werken te produceren”, zei hij, zoals geciteerd door de Nederlandse krant De Volksrant.

– Geen kunst? –

“Het is een heel moeilijke vraag, wat is kunst en wat niet?” vroeg Boris de Munnick, eraan toevoegend dat het Mauritshuis bewust niet probeerde het debat te openen.

“We denken dat het een mooi beeld is, we denken dat het een creatief proces is”, voegt hij eraan toe, eraan toevoegend dat “we niet het (soort) museum zijn om te debatteren of AI een plaats heeft in een kunstmuseum.”

Wat betreft de grappen in de AI-versie van “The Girl with a Pearl Earring”, ze zien er “dichterbij” en “een beetje eng” uit, geeft hij toe.

Volgens hem is het publiek verdeeld: “jongeren zeggen dat het kunstmatige intelligentie is, niets nieuws”, terwijl ouderen de voorkeur geven aan “meer traditionele schilderijen”.

dk/cvo/mr