Eindelijk een verklaring voor het ‘zwaartekrachtgat’ in de Indische Oceaan?

Met uitzondering van een paar “fanatieke” mensen die zich beperken tot het ontkennen van een van de meest fundamentele wetenschappelijke bewijzen, is de aarde rond. Aristoteles toonde dit meer dan 2300 jaar geleden al aan. Niet meer terug. De vorm van de aarde is echter nog steeds onderwerp van wetenschappelijk debat. Omdat er nuances zijn. In feite is de aarde geen perfecte bol. Het is enigszins afgeplat aan de schacht vanwege de rotatie.

Verdeling van massa’s, geodes en landvormen

Maar de complexiteit gaat verder als we kijken naar het zwaartekrachtveld. Als we lopen op wat een referentie-ellipsoïde wordt genoemd, die wordt gebruikt om de vorm van de aarde te modelleren, realiseren we ons dat het zwaartekrachtveld iets anders is. De reden: de ongelijke verdeling van de massa’s waaruit de aarde bestaat. Wetenschappers hebben dus een ander (theoretisch) oppervlak geïdentificeerd dat deze verschillen in zwaartekrachtveld en massaverdeling verklaart: dit is de geoïde. De geoïde vertegenwoordigt dus wat de zwaartekracht-isopotentiaal wordt genoemd, dat wil zeggen, op elk punt op dit theoretische oppervlak is de waarde van g constant en staat de richting van het zwaartekrachtveld er loodrecht op. In zekere zin komt de vorm van de geoïde het dichtst bij de vorm van de aarde. Uitgezoomd en gezien met een hoge resolutie, zou de vorm van de aarde nogal “aardappelachtig” zijn, met hobbels en holtes die getuigen van de ongelijke verdeling van massa’s op diepte. Er moet echter rekening mee worden gehouden dat de verschillen in geodes niet groter zijn dan +/- 100 meter. Daarom is de benadering van de ellipsoïde meer dan bevredigend!

Bekken in de Indische Oceaan

Maar terug naar de aardappelen. Want er is inderdaad een gebied dat wetenschappers al heel lang intrigeert. In feite is een van de meest opvallende anomalieën in de vorm van de geode die van de Indische Oceaan. Dit is een negatieve anomalie, die een “bodem” vormt in de geode. Het zou dus verband houden met een massale onbalans ergens onder het aardoppervlak. Maar wat is het precies?

Stijgend heet materiaal na turbulentie ter hoogte van de Afrikaanse superzware pijler

Een nieuwe studie gepubliceerd in het tijdschrift Geofysische onderzoeksbrievenstelt een nieuwe hypothese voor. Om het te begrijpen, moet je meer dan 1000 kilometer onder de aardkorst duiken, in de kern van de mantel. Dit is waar de boosdoener wordt verondersteld te zijn: een stuk oude korst van de oude Tethys-oceaan viel 30 miljoen jaar geleden onder Afrika in een subductiezone. Dit stuk korst, koud en dicht, zou een supermantelpluim (LLSVP voor Grote provincie lage afschuifsnelheid) die wortels in de primaire interface onder het Afrikaanse continent. Deze omwenteling zou heet materiaal hebben uitgespuugd in vele mantelpluimen onder de Indische Oceaan. Wie echter een grote massa hete en niet erg dichte materie zegt, zegt negatieve zwaartekrachtafwijkingen! Deze resultaten zijn afkomstig van numerieke modellering die rekening hield met de geodynamische en tektonische evolutie in de afgelopen 140 miljoen jaar.

Het is echter een hypothese die nog geen consensus heeft bereikt binnen de wetenschappelijke gemeenschap, waarbij sommige onderzoekers benadrukken dat er geen duidelijk seismisch bewijs is van mantelpluimen onder de Indische Oceaan.